De woestijn als inspiratiebron: verhalen van de woestijnvaders

Inleider: Prof. Dr. Auke Jelsma
Datum: Donderdag 20 januari 2011

Uitgangspunt is de roman ‘De mythe van Zwarte Mozes; doorgeving uit het dodenrijk’, Kampen, 2006 (auteur: Auke Jelsma).

De ontwikkeling van de christelijke spiritualiteit is alleen te verstaan vanuit de oorsprong. De oorsprong ligt in de woestijn. De God van joden, christenen en moslims is van oorsprong een woestijngod.

Dat de woestijn ook in het christendom zo`n belangrijke rol speelde, hangt samen met de voortrekkers en grondleggers ervan: Johannes de Doper en Jezus. Beiden hielden zich een tijdlang in de woestijn op. Volgens het verhaal werd Jezus speciaal door de Geest van God daarheen gedreven om daar door de duivel verzocht te worden.

De invloed van de woestijn bleef bestaan, ook toen het christendom een algemeen aanvaarde en uiteindelijk zelfs begunstigde religie werd. Steeds vaker trokken christenen de woestijn in om daar inspiratie op te doen.

Hun ervaringen werden verzameld en uitgegeven. Invloedrijke woestijnvaders waren Macarius die met een schedel in gesprek kwam en de vroegere roverhoofdman Zwarte Mozes.

Eén van de meest invloedrijke relitoeristen werd Johannes Cassianus. Deze tijdgenoot van Augustinus verbleef twaalf jaar in de Egyptische woestijn. Later vestigde hij zich in Zuid-Frankrijk. Hij schreef twee boeken over zijn ervaringen en gesprekken met de woestijnvaders: ‘Instellingen’ en ‘gesprekken’. Naar het voorbeeld van de woestijnbewoners stichtte hij ook zelf enkele kloosters.

Dankzij de woestijnheiligen leerde Cassianus te respecteren dat mensen ieder op eigen wijze zich religieus ontwikkelen mogen.

Juist deze woestijnheiligen kunnen ook nu nog een bron van inspiratie zijn. Ter illustratie eindig ik mijn lezing daarom met enkele anekdoten over Zwarte Mozes.

Auke Jelsma is emeritushoogleraar theologie uit Kampen. Hij is kerkhistoricus en romanschrijver. Hij publiceerde een groot aantal romans, historische studies, artikelen en korte verhalen. Sinds enkele jaren woont hij in Hilversum.

Geluidsregistratie van deze bijeenkomst: