Wij zijn ons brein: maatschappelijke consequenties en controverses.
Inleider: Prof. Dr. Dick Swaab
Datum: Dinsdag 4 februari 2014
In een enorm tempo ontwikkelen zich in de baarmoeder en de eerste jaren na de geboorte onze hersenen tot een netwerk van 100 miljard neuronen en 1000 maal 1000 miljard plaatsen waar zenuwcellen contact met elkaar maken. De zenuwcellen zijn verbonden door meer dan 100.000 kilometer zenuwvezels.
Door een combinatie van onze genetische achtergrond, het zelforganiserend vermogen en de programmering gedurende de ontwikkeling in de baarmoeder zijn onze hersenen uniek geworden en zijn onze karaktereigenschappen, talenten en beperkingen al voor een belangrijk deel vroeg vastgelegd. Dit geldt niet alleen voor het ochtend- of avondmens-zijn, de mate van spiritualiteit, neurotisch, psychotisch, agressief, anti-sociaal en non-conformistisch gedrag, maar ook voor de kans die we lopen op hersenziekten zoals schizofrenie, autisme, depressie en verslaving. Zijn wij eenmaal volwassen, dan zijn er grote beperkingen aan de modificeerbaarheid van onze hersenen, zitten wij hierdoor vol met ‘interne beperkingen’ en zijn dus niet vrij om te besluiten te veranderen van gender-identiteit, seksuele oriëntatie, het niveau van onze agressie, van karakter, religie of moedertaal. De bouw van onze hersenen die tijdens de ontwikkeling tot stand is gekomen bepaalt hun functie, wij zijn ons -niet zo vrije- brein. Laboratorium experimenten laten zien dat onze ‘vrije wil’ mogelijk slechts een illusie is. Het hersenonderzoek zal in toenemende mate maatschappelijke consequenties hebben o.a. voor de geneeskunde (bijv. diagnostiek, behandeling en preventie van psychiatrische ziektebeelden), opvoeding (bijv. uithuisplaatsing verwaarloosde kinderen voordat er blijvende schade is opgetreden), justitie (bijv. verhoging leeftijd volwassenen recht, evidence based straffen, behandeling psychiatrische problematiek vanaf het eerste begin van een straf), defensie (opsporen risico factoren ter voorkoming van PTSS) politiek (het nemen van de volle verantwoordelijkheid voor die personen die pech hebben gehad tijdens hun hersenontwikkeling) en religie (opvattingen over leven, dood en zingeving).
Zie: Dick Swaab, ‘Wij zijn ons brein: van baarmoeder tot Alzheimer'. Uitgeverij AtlasContact, Amsterdam, 2010.
Prof. Dr. Dick Swaab is arts, Emer. Hoogleraar Neurobiologie, Univ. van Amsterdam (AMC). Hij studeerde geneeskunde aan de Univ. van Amsterdam, promoveerde tijdens zijn studie in 1970 en was Directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek van 1978 tot 2005 en oprichter en directeur van de Nederlandse Hersenbank tot 2005. Hij is teamleider in het Nederlands Herseninstituut van de onderzoeks groep 'Neuropsychiatrische stoornissen'.
Geluidsregistratie van deze bijeenkomst:
